ولادت امام کاظم (ع)

آگاه کردن شیعیان از حوادث ناگوار آینده

وساطت براى شیعیان

از دیـگـر تـلاشـهاى امام کاظم (علیه السلام) در ارتباط با شیعیان وساطت از آنان براى برآمدن حاجاتشان مـى بـاشد. به عنوان نمونه محمدبن سالم مى گوید: زمانى که سرورم موسى بن جعفر(علیه السلام) را نزد هارون بردند، هشام بن ابراهیم خدمت آن حضرت رسید و گفت : سرورم ! در ارتباط با کار من عریضه اى به فضل بن یونس نوشته شده است ؛ از او بخواه تا حاجت مرا برآورد.

امـام (علیه السلام) پـذیـرفـت و تـصـمـیـم گـرفـت نـزد او رود. دربـان جـریـان آمـدن امـام را بـه فـضـل بـازگـفـت . فـضـل کـه از شـنـیـدن ایـن خـبـر بـسـیـار خـوشـحـال شـده بـود بـه دربـان گـفـت اگـر راسـت بـگـویـى در راه خـدا آزادى ؛ و نـیـز وعـده اموال زیاد به وى داد. سپس پابرهنه به استقبال امام (علیه السلام) رفت . هنگامى که امام را دید بر روى پـاهـاى آن گـرامـى افـتـاد و شـروع بـه بوسیدن آنها کرد. آنگاه امام (علیه السلام) را بر سر سفره غذا دعـوت کـرد. امـام پـذیـرفـت . در پـایان امام (علیه السلام) از وى خواست حاجت هشام را برآورد. او نیز چنین کرد.¹

ایـن رفـتـار امـام (علیه السلام) نـشان دهنده اهمیّت برآوردن حاجت مؤمن از دیدگاه امامان (علیه السلام) است . برخورد فـضل بن یونس با مساله آمدن امام (علیه السلام) نزد او، گویاى آن است که این دیدار به دور از انتظار وى بوده است .

آگاه کردن شیعیان از حوادث ناگوار آینده

امام کاظم (علیه السلام) نه تنها براى رفع گرفتاریهاى موجود شیعیان تلاش مى کرد، بلکه گاهى از حـوادث نـاگـوارى که در آینده ممکن بود براى آنان پیش بیاید جلوگیرى مى نمود که در اینجا به دو نمونه اشاره مى کنیم .

امـام کـاظـم (علیه السلام) بـراى ابـراهـیـم بـن عـبـدالحـمـیـد نـوشـت : از خـانـه ات بـه خـانـه دیـگـرى مـنـتقل شو. ابراهیم در آغاز از شنیدن این خبر اندوهگین شد؛ چون خانه اش بین بازار و مسجد و در جاى مناسبى بود.

بـا خـوددارى ابـراهـیـم از جـابه جایى ، پیک امام (علیه السلام) دوباره نزد او آمد و از وى خواست خانه را تـرک کـند. ولى او همچنان بود که پیک براى بار سوّم آمد و همان دستور را با تاکید به وى ابلاغ کرد.

ابـراهـیـم بـه فـکـر جـا بـجـایـى افـتـاد. مـنـزلى را پـیـدا کـرد و بـدانـجـا منتقل شد. به محض انتقال ، منزل قبلى اش فرو ریخت و ویران گشت .²

ابـراهـیـم بـن عـبـدالحـمـیـد بـه طـرف مـحـله قـبـا مـى رفـت تـا طـبـق معمول هر ساله خرماى باغهاى آنجا را خریدارى کند که در میان راه با موسى بن جعفر (علیه السلام) دیدار کرد. امام پس از آگاهى از هدف او به وى فرمود: آیا از شرّ آفت ملخ خیالتان آسوده است ؟

ابـراهـیـم بـا شـنیدن این هشدار، از تصمیم خود بازگشت . با گذشت پنج روز از این ماجرا حمله ملخ ها آغاز شد، چندانکه همه آنچه را که در نخلستانها بود خوردند.³

 امامان (علیه السلام) اساس و محور تلاشها و رهنمودهاى سیاسى جامعه خود بودند. نکته در خور تامل اینکه تلاشها و موضع گیریهاى سیاسى ائمه (علیه السلام) به خاطر اختلاف شرایط سـیـاسـى اوّلا یـکـسـان نـبـود و ثانیا بیشتر سرّى و مخفیانه انجام مى گرفت ؛ در نتیجه ماهیت و ابعاد آن براى بسیارى از افراد پوشیده و ناشناخته مى ماند

این بود نمونه هایى از تلاشها و کوششهاى امام کاظم (علیه السلام) در ارتباط با شیعیان. مـطالعه و تامل در مجموع این فعّالیتها نشان دهنده عنایت و توجه خاص موسى بن جعفر(علیه السلام) به امـور مـربـوط بـه شـیـعـیـان است . نکته در خورد تامل در این داستانها بهره گیرى امام (علیه السلام) از ابـزار و امـکـانـات مختلف براى دستیابى به این هدف مهم است . حتى جایى که لازم بود خود آن حـضـرت شـخـصـا اقـدام مـى کـرد و ایـن درس بـسـیـار بـزرگى است براى همه مسئولان و دست انـدرکـاران نـظـام مـقدس جمهورى اسلامى ایران . در شرایطى که موسى بن جعفر(علیه السلام) با آن همه مـحـدودیـتـهـا و اعـمـال فـشـارهـا از سـوى حاکمان عباسى ، آن عنایت ویژه را به یاران و پیروان خودداشت ، مسئولان ما که به برکت انقلاب اسلامى بحمداللّه دستشان باز و امکاناتشان فراوان است مى باید عنایت بیشترى به این مهمّ داشته باشند آنگونه که بحمداللّه دارند.

خط مشى سیاسى امام کاظم (علیه السلام)

از آنجا که امامان علیهم السّلام از سوى خداوند مسئولیّت رهبرى و هدایت و انذار امّت اسلامى را پـس از رسـول خـدا(صلی الله علیه و آله) بـر عـهـده داشـتـنـد، نـاگـزیـر نـسـبـت بـه مـسـائل مـخـتـلف جـامـعـه خـویش از جمله مسائل سیاسى نمى توانستند بى تفاوت و بدون موضع بـاشـنـد. بـارزتـریـن دلیـل ایـن مـطلب ، حساسیّت خلفاى اموى و عباسى معاصر آنان نسبت به ایـشـان و مـوضـعـگـیـرى حـادّ عـلیـه آن بـزرگـواران اسـت . اگـر امـامـان (علیه السلام) نـسـبـت بـه مـسـائل سـیاسى جامعه خویش نظر نداشتند معنا نداشت خلفا از آنان این همه بیم داشته باشند و آنـان را سـرسـخـت ترین رقیبان و دشمنان خود بدانند. منشاء بیشتر گرفتاریهاى اجتماعى و در نهایت شهادت ائمه (علیه السلام) همین مساله مهمّ بود. این سخن آنان که :

(ما مِنّا اِلاّ مَقْتُولٌ اَوْ مَسْمُومٌ).⁴ هیچ یک از ما نیست که به قتل نرسد یا مسموم نشود

بـیـانـگـر ایـن حـقـیـقـت است که امامان (علیه السلام) اساس و محور تلاشها و رهنمودهاى سیاسى جامعه خود بودند.

نکته در خور تامل اینکه تلاشها و موضع گیریهاى سیاسى ائمه (علیه السلام) به خاطر اختلاف شرایط سـیـاسـى اوّلا یـکـسـان نـبـود و ثانیا بیشتر سرّى و مخفیانه انجام مى گرفت ؛ در نتیجه ماهیت و ابعاد آن براى بسیارى از افراد پوشیده و ناشناخته مى ماند.

زنـدگـى و خـط مـشـى سـیاسى امام کاظم (علیه السلام) از این قاعده کلّى مستثنى نبود. ما در این درس ، خط مشى سیاسى آن گرامى را در برابر دستگاه خلافت عباسى در دو محور (تقیّه ) و (نفوذ) ترسیم مى کنیم.

منبع: tebyan.net